Treść główna

1885

Stanisław Ignacy Witkiewicz urodził się 24 lutego w Warszawie, pod zaborem rosyjskim; syn Stanisława Witkiewicza, sławnego malarza i pisarza, i Marii Pietrzkiewicz, nauczycielki muzyki; ślub ich odbył się w 1883 roku.

Rodzina Witkiewiczów pochodzi z Litwy, gdzie należała do szlachty zagrodowej.

1890

Wskutek choroby Witkiewicza ojca i wynikłej stąd konieczności zamieszkania w odpowiednim klimacie rodzina przenosi się na stałe do zakopanego w zaborze austriackim.

1891

Zostaje ochrzczony; jego matką chrzestną jest aktorka polsko-amerykańska, Helena Modrzejewska. Zaczyna malować i grać na fortepianie, kolekcjonuje owady i tworzy „muzea”; kształci się wyłącznie w domu: uczy go ojciec i prywatni nauczyciele.

1893

Pisze Karaluchy i inne sztuki okresu dziecięcego; drukuje je na własnej drukarence jako Tom 1 Komedii.

1900

Zaprzyjaźnia się z Leonem Chwistkiem i Bronisławem Malinowskim.

1901

Odbywa pierwszą podróż do Petersburga, gdzie zatrzymuje się u ciotki i zwiedza Ermitaż. Debiutuje na wystawie malarstwa w Zakopanem, wystawiając dwa pejzaże.

1902

Pisze pierwsze traktaty filozoficzne: O dualizmie i Filozofia Schopenhauera i jego stosunek do poprzedników.

1903

Otrzymuje świadectwo maturalne po egzaminie eksternistycznym we Lwowie; uczy się języków obcych i studiuje matematykę wyższą; pisze następne traktaty filozoficzne wydane w 1977 roku pt. Marzenia improduktywa (Dywagacja metafizyczna).

1904

Odbywa podróż do Wiednia, Monachium i Włoch. Szczególne wrażenie robią na nim symbolistyczne obrazy Arnolda Böcklina.

1905 - 1906

Zapisuje się do krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych wbrew życzeniu ojca; maluje pejzaże; odbywa krótka podróż do Włoch Karolem Szymanowskim, który zadedykował mu swoją pierwszą sonatę fortepianową. Pod wpływem ojca porzuca studia na Akademii; wraca do Zakopanego.

1907

Zwiedza obszerną wystawę twórczości Gauguina w Wiedniu. Bierze prywatne lekcje malarstwa u Władysława Ślewińskiego, ucznia Gauguina.

1908

Zaczyna malować „potwory” i portrety; w Paryżu ogląda prace fowistów i wczesnych kubistów; ma wystawę w Krakowie; rozpoczyna długi i pełen udręki romans z wybitną aktorką, Ireną Solską.

1910 - 1911

Pisze 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta, autobiograficzną powieść o romansie z Solską i własnym dojrzewaniu artystycznym (wydaną w 1972 roku). Odbywa podróż do Bretanii, ogląda wystawę kubistów w Paryżu, odwiedza Bronisława Malinowskiego w Londynie.

1913

Cierpi na ostry kryzys psychiczny i korzysta z porady psychiatry-freudysty, dra Karola Beauraina; wystawia wiele swoich prac w Krakowie i w Zakopanem; po raz ostatni widzi się z ojcem w Lovranie.

1914

Jego narzeczona, Jadwiga Janczewska, popełnia samobójstwo. Wyjeżdża z Malinowskim do Australii przez Cejlon na konferencję naukową. Zrywa z Malinowskim. Po wybuchu wojny wyjeżdża do Petersburga, gdzie zapisuje się do szkoły oficerskiej, choć był zwolniony od służby wojskowej jako jedynak, przez to dotkliwie uraża antycarsko nastawionego ojca.

1915

Służy jako oficer w elitarnym Pułku Pawłowskim; zostaje ranny na froncie w Mołodecznie pod Mińskiem. W Loranie umiera Stanisław Witkiewicz; jego pogrzeb w Zakopanem nabiera charakteru uroczystości narodowej.

1916 - 1917

Pozostaje w Rosji, wiele maluje, zachwyca się Picassem, podejmuje eksperymenty z używaniem narkotyków. W czasie rewolucji lutowej zostaje przez swój pułk wybrany komisarzem politycznym.

1918

Wraca do Polski; nawiązuje kontakty z grupą malarzy znanych jako formiści; pisze dramaty i szkice artystyczne i estetyczne; maluje fantastyczne kompozycje i wielokrotnie wystawia swoje prace. Pisze pierwsze dojrzałe sztuki: Maciej Korbowa i Bellatrix i Nowa homeopatia zła. Kończy swoją najważniejszą pracę teoretyczną: Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia.

1919

Nowe formy w malarstwie zostają opublikowane w Warszawie. Kończy Pragmatystów i zaczyna tłumaczyć Szaleństwo Almayera wspólnie z kuzynką Conrada, Anielą Zagórską.

1920

W nagłym przypływie sił twórczych pisze dziesięć sztuk w przeciągu jednego roku, a wśród nich: Tumora Mózgowicza, Mister Price`a, Nowe Wyzwolenie, Oni i operetkę Panna Tutli-Putli. Często wystawia swoje obrazy; opracowuje i ogłasza teorię Czystej Formy: Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze.

1921

Nadal pisze dramaty: W małym dworku, Niepodległość trójkątów, Metafizyka dwugłowego cielęcia, Gyubal Wahazar, Kurka Wodna i Bezimienne dzieło. Prapremiera Tumora w Krakowie i Pragmatystów w Warszawie. Ogłasza wiele artykułów polemicznych i uczestniczy w wystawach awangardowych.

1922

Pisze Mątwę, Nadobnisie i koczkodany, Jana Macieja Karola Wścieklicę i Szkice estetyczne. Kurka Wodna zostaje wystawiona przez teatr zawodowy w Krakowie; ma dwa przedstawienia.

1923

Żeni się z Jadwiga Unrug i mieszka na przemian u żony w Warszawie i u matki w Zakopanem. Pisze trzy dalsze sztuki: Wariat i zakonnica, Szalona lokomotywa i Janulka, córka Fizdejki. Wydaje Teatr, zbiór szkiców napisanych w latach 1919-1922.

1924

Pisze Matkę. Porzuca ambitną twórczość malarską w Czystej Formie i zarabia na utrzymanie jako portrecista. Dokonuje kontrolowanych eksperymentów z narkotykami i twórczością powstałą pod ich wpływem.

1925

Pisze Sonatę Belzebuba, ostatnią sztukę z lat dwudziestych, jaka się zachowała.
Z kilkoma przyjaciółmi organizuje w Zakopanem, amatorski teatr eksperymentalny, Teatr Formistyczny, który przetrwał do 1927 roku i wystawił kilka jego sztuk, jak Wariat i zakonnica i Nowe wyzwolenie. Zaczyna pisać Pożegnanie jesieni, długą powieść antyutopijną.

1926

Próba wystawienia w Warszawie Tumora Mózgowicza- zaniechana, gdyż aktorzy odmówili wzięcia udziału w tym „głupim nonsensie”. Pisze dwie dalsze sztuki, dwa razy wystawia portrety swojego pędzla, kończy Pożegnanie jesieni.

1927

Publikuje Pożegnanie jesieni. Zawodowy teatr w Łodzi wystawia Persy Zwierżontkowską (napisaną w 1924 roku, tekst zaginiony); odbyły się dwa przedstawienia. Kończy trzecią powieść, Nienasycenie. Rozpoczyna pisanie ostatniej, jaka się dochowała, i najambitniejszej sztuki, Szewcy.

1928

Zakłada Firmę Portretową „S.I.Witkiewicz” i ogłasza jej Regulamin dla klientów. Teatr zawodowy w Poznaniu wystawia Metafizykę dwugłowego cielęcia.

1929

Spotyka Czesławę Korzeniowską, która wywarła na niego największy wpływ w ostatnich latach życia.

1930

Wydaje Nienasycenie. Odtąd poświęca się filozofii i uczestniczy w wielu konferencjach filozoficznych. Pisze rozprawę o narkotykach Nikotyna, alkohol, kokaina, peyotl, morfina, eter.

1931

Śmierć matki Witkacego, Marii. Publikuje dwadzieścia artykułów na temat filozofii i literatury.

1932

Opublikowanie Nikotyny... Pracuje nad czwartą powieścią, Jedyne wyjście, której ukończył tylko część pierwszą, Przyjaciele (opublikowaną w 1968 roku).

1934

Ukończył Szewców. Nadal pisze artykuły na temat filozofii i literatury, występując przeciwko banalności współczesnej literatury polskiej.

1935

Główne dzieło filozoficzne Witkacego, Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie Istnienia, zostaje wydane w 650 egzemplarzach, egzemplarzach których sprzedano 20.

1936

Ogłasza w czasopismach fragmenty swojego głównego dzieła na temat psychologii i charakteru narodowego, Niemyte dusze (wydanego w 1975 roku). Uczestniczy w kongresie filozoficznym w Krakowie.

1937

Współdziała w organizowaniu Letniego Programu Wakacyjnego Wykładów Literackich i Naukowych w Zakopanem. Cierpi na atak depresji i coraz silniejsze stany manii samobójczej.

1938

Próbuje bezskutecznie reaktywować w Zakopanem Teatr Formistyczny. Rozpoczyna pisanie nowej sztuki Tak zwana ludzkość w obłędzie, z której zachowała się tylko strona tytułowa i spis osób. Ogłasza artykuł o artystycznym teatrze. Gorączkowa i obfita twórczość filozoficzna.

1939

Ukończył Tak zwaną ludzkość w obłędzie, pisząc 90 stron w ciągu dwu tygodni. Po wybuchu wojny opuszcza Warszawę i z falą uchodźców kieruje się na wschód. 18 września w leśnej okolicy w pobliżu wsi Jeziory popełnia samobójstwo na drugi dzień po wkroczeniu wojsk radzieckich.

Kalendarium pochodzi z: Daniel C.Gerould, Stanisław Ignacy Witkiewicz jako pisarz, PIW, Warszawa 1981, s.11-15.

Narzędzia dodatkowe

Accessibility YouTube Instagram TripAdvisor
Odwróć kolory
Zmień rozmiar czcionki
Powrót na górę strony